[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Franciszek Dionizy Kniaźnin : (ur. w , zm. w )
Kształcił się w kolegium w Witebsku, w roku wstąpił do zakonu i studiował w seminariach zakonnych w , i . Od roku pracował jako nauczyciel w kolegium , później przeszedł do stanu świeckiego i został sekretarzem . W XVIII wieku był członkiem Świątyni Izis. Od do roku pracował w , następnie przebywał na dworze Czartoryskich w . Po stan zdrowia psychicznego Kniaźnina zaczął się pogarszać, dlatego wycofał się z życia towarzyskiego i osiadł w spokojniejszej Końskowoli, gdzie opiekę nad nim roztoczył . Zakochany był nieszczęśliwie i potajemnie w księżniczce Marii Czartoryskiej Witemberskiej, która miała być jakoby adresatką jego wierszy miłosnych. Ten wielki patriota głęboko przeżywał los ojczyzny i po klęsce rozbiorów popadł w obłęd. Udręczony chorobą (obłęd), ostatnie lata życia spędził pod opieką swego przyjaciela, poety i dramatopisarza Franciszka Zabłockiego. Zmarł tamże w 1807 roku. Na cmentarzu przykościelnym w Końskowoli zachował się poświęcony mu pomnik nagrobny.
Zadebiutował w roku tomem „Bajek”. Kolejne dzieła to wydane w dwa tomy „Erotyków”. Twórczość tego okresu zbliżona była do tendencji , jednak nie brak było też utworów refleksyjnych odrzucających ograniczenia zarówno rokoka, jak i . Pod wpływem znajomości z twórczość Kniaźnina w latach 1781-1783 zbliżyła się do . W czasie gdy przebywał w Puławach pisał głównie dworskie oraz refleksyjne i dotyczące wydarzeń publicznych. W latach - wydano w trzech tomach kompletny zbiór jego „Poezji”, a od do roku Franciszek Kniaźnin tworzył zawierający wszystkie jego utwory.
„Do Klimeny” : Zawiera się w nurcie Liryków Puławskich – zawierają ślady głębokiego żalu, dojrzałego zaangażowania się, któremu towarzyszy świadomość nieosiągalności obiektu pożądania, nastrój beznadziejności i wewnętrznego rozdarcia. Jest to liryka głębokiego żalu i rezygnacji, jej terapeutyczne właściwości nie objawiają się w gwałtownych spięciach, ale w rozpamiętywaniu nieszczęśliwej sytuacji i wyobrażeniu najbardziej tragicznych możliwości rozwiązań konfliktu.
W wierszu poeta oświadcza, iż jeśli nie znajdzie ulgi na „rany” , poniesie żal „do grobu” , wprzód „Czułe do szczętu serce zniszczywszy” . Przedstawia dalej obraz kochanki nad swoją mogiłą, w której „przywalon twardym kamieniem” odpowie na „ niewczesną litość” milczeniem – „głuchy i zimny na wieki”.
„Do wąsów” : Utwór zawiera pochwałę wąsów, jako symbolu polskości i uroku osobistego u mężczyzn, np. u Czarneckiego, Jana III Sobieskiego. Twierdzi, że w dzisiejszych czasach mężczyźni nie mają wąsów więc nie są przystojni a jedynie pijani. Na koniec stwierdza, że jest jeszcze Polakiem, chlubi się ojczyzną i kręci wąsa. Żartobliwa oda Do wąsów jest właściwie pochwałą szlacheckiej tradycji. Sarmackie źródła tej poezji ( nowoczesna odmiana rokokowej kultury dworskiej) tkwiły nie tylko w kontynuowaniu barokowej konwencji, ale i w tematyce , w pochwale staropolskich zwyczajów . Ukazuje to w sposób interesujący umieszczony pośród erotyków wiersz pt. „Wąsy”, składający się z dwóch strof , przerabiany później wielokrotnie przez Kniaźnina i rozbudowany do większej całości, słynnej „Ody do wąsów”. Pojawiają się postaci autentyczne ( Czarnecki- wszystkie się w nim kochały Polki, zasłynął swym żelazem, wąs był jego atrybutem – „ A on tymczasem wąsa pokręcał" ), (Jan III Sobieski – gdy sławił Wiedeń był popularny między Niemkami, „ Oto Król Polski, co nas wybawił, Jakże mu pięknie z tymi wąsami!”), tekst nie jest ogólnikowy tak jak np. u Naruszewicza i Krasickiego.
„ Do Boga” : W pierwszym wersie autor wychwala potęgę Stwórcy. Podmiot wyraża przekonanie, że wszystko co czuje, czego może dotknąć, zakosztować pochodzi od Boga, jego woli i mocy sprawczej. Wyrażona jest prośba o dodanie mocy uczuciom podmiotu. Bez pomocy, łaski Stwórcy podmiot nie istniałby "(...) bez Twojej Łaski ja w czczości więdnę, usycham". Następuje także pochwała hojności Boga, Jego potęgi i wszechmocy. Podmiot mówi o posłuszeństwie względem Boga Dowcipu, Cnoty i Sławy. Mówi o tym że przyroda jest rozumna, i wszystko ma swój ład i porządek.
„Marsz” : utwór o charakterze politycznym, nawołuje Polaków do obrony ojczyzny. Podmiot chce aby ludzie jednoczyli się w walce, mówi że sprzyja im Bóg. Tadeusz Kościuszko będzie im przewodził. Przeciwnik jest osłabiony, pyszny – podmiot chce wypędzić wroga z polskich ziem ( nazywa ich brudną zgrają) . Gdy nie będzie już wroga to Polska się zmieni – zakwitnie zielona. Na końcu pojawia się apostrofa do Ojczyzny – jej krew płynie w Polakach, będzie żyła dopóki ostatni Polak nie zginie, Bój jej sprzyja. „ Niewart ciebie, niewart życia, kto w niewoli żyć może”.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]