[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Opole, grudzień 2011
PODSTAWY FILOZOFII
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Opolski
Fryderyk Nietzsche
i jego filozofia
Pracę wykonały:
Paulina Kasendra
Justyna Karbowska
Agnieszka Kowalczyk
Spis treści :
1. Wstęp
2. Biografia F.W. Nietzschego
3. Inspiracje Nietzschego
4. Nietzscheanizm- główne założenia
5. Poglądy Nietzschego w pigułce
6. Przegląd dzieł Nietzschego
7. Wpływ Nietzscheanizmu na czasy współczesne
8. Podsumowanie
9. Bibliografia
1. Wstęp
Postać filologa, poety, pisarza, a przede wszystkim wielkiego filozofa – Fryderyka Wilhelma Nietzschego wywołuje tyle emocji, ocen i sprzecznych opinii, tyle kontrowersji… Jego dorobek filozoficzny jest tak obszerny, że z łatwością można by obdzielić nim kilka osób. Zdumiewająca jest także niejednolitość i kontrastowość filozofii nietzscheańskiej – sprzeciwia się ona ideałom XIX w, a jednocześnie nimi żyje; jest wroga wobec religii, a z drugiej strony przesiąknięta patosem religijnym; oddaje cześć Dionizosowi, a jednak szerzy nihilizm. Tych antagonizmów jest znacznie więcej. Świadczy to o skomplikowanej naturze Nietzschego, która z kolei przedkłada się na jego twórczość – dla nas w dalszym ciągu enigmatyczną. Dlatego też świadomy wybór tematu referatu umożliwia nam poznanie i odkrycie fenomenu Fryderyka Nietzschego, nietzscheanizmu i jego oddziaływania na współczesność.
2. Biografia
Fryderyk Nietzsche urodził się w 1844 roku, żył do 1900 roku. Był Niemcem, ale polskiego pochodzenia, ze zniemczonej rodziny Nickich; wiedział o swym pochodzeniu i cenił swą polską krew: „Przodkowie moi- pisał- „byli polską szlachtą, po nich ostały mi moje instynkty. Swój stosunek do muzyki opisywał słowami „ Jestem na to dość Polakiem, by całą muzykę świata oddać za Szopena” . Nietzsche urodził się Niemcem i pisał po Niemiecku , ale z Niemiec uciekał i pogardzał Neimcami i nikt tak namiętnie nie wytykał ich wad jak on. Twierdził, że w kulturze Niemcy są spóźnieni o 200 lat i nigdy już tego opóźnienia nie odrobią.
Wychowywał się w saksońskim mieście Rocken, jego ojciec był pastorem, tak więc Nietzsche został wychowany w atmosferze religijnej opartej zapewne na autorytecie ojca. Po jego śmierci domem Nietzschego zarządzały kobiety: babka, ciotki, młoda jeszcze matka i siostra Elżbieta; w 1850 roku cała rodzina przeniosła się do Naumburga, gdzie Nietzsche rozpoczął naukę w szkole miejskiej i kontynuował ją w gimnazjum przykatedralnym.
W październiku 1864 Nietzsche zapisał się na uniwersytet w Bonn. Podjął tam studia w zakresie filologii klasycznej, teologii, historii kościoła i sztuki; po dwóch semestrach przeniósł się jednak do Lipska, gdzie jeszcze jako student stał się uznanym filologiem klasycznym i współtworzył publiczne towarzystwo filologiczne. W 1866 ukazały się drukiem jego pierwsze publikacje – rozważania o poezji Teognisa z Megary i komentarze do a.
Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej, dzięki zabiegom nauczyciela i przyjaciela Fryderyka Ritschla, któremu zawdzięczał też wcześniejsze publikacje, Nietzschemu zaoferowano profesurę nadzwyczajną na katedrze filologii klasycznej uniwersytetu w Bazylei. Oficjalne powołanie nastąpiło w lutym 1869, na podstawie już opublikowanych prac, jeszcze przed doktoratem, bez egzaminów i formalności habilitacyjnych. Nietzsche miał wtedy niecałe 25 lat. 28 maja 1869 wygłosił swój pierwszy wykład: Homer i filologia klasyczna.
Była to błyskotliwa kariera, jednak Nietzsche czuł już, że jego przeznaczeniem jest filozofia. W 1872 roku ukazała się książka Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm, w której wyłożył swe koncepcje dionizyjskości i appolińskości. Książka przeszła bez echa, jeśli nie liczyć paru jawnie negatywnych recenzji, których efektem była utrata zaufania studentów do Nietzschego jako filologa. Mimo niewątpliwego talentu wykładowcy (potwierdzonego we wspomnieniach), w semestrze 1872/1873 na jego wykłady uczęszczało zaledwie dwóch słuchaczy. Jedyne wsparcie przyszło ze strony Ryszarda Wagnera.
W 1880 zrezygnował z katedry i rozpoczął lata tułaczki .Gnany niepokojem, nękany chorobą zmieniał nieustannie miejsce pobytu, przebywał w różnych miejscowościach Włoch i Szwajcarii, był coraz bardziej bezdomny i samotny. W międzyczasie poznał Finkę, w której się zakochał, jednak nie udało mu się jej poślubić.. Załamanie zdrowia Nietzschego nastąpiło w styczniu 1889, kiedy to został częściowo sparaliżowany. Oślepły, wyniszczony przez chorobę umarł samotnie w Weimarze dnia 25 sierpnia 1900 roku.
3. Inspiracje Nietzschego
Na poglądy Nietzschego w mniejszym lub większym stopniu wpłynęli inni myśliciele oraz zawierane znajomości, co postaramy się przybliżyć w tej części referatu.
Otóż jego erudycja była bardzo ograniczona, jeśli chodzi o zakres nauk przyrodniczych, dla których żywił przez pewien czas największy kult, jak i o filozofię. Najwięcej materiału dla jego teorii dostarczyli Darwin i Spencer, których znał. Znał też F.A. Langego – dzielił z nim do nauk szczegółowych i empirycznego myślenia. W poprzednim pokoleniu bliski był mu Stirner. A jeszcze bliższy Schopenhauer, bo to u niego właśnie znalazł punkt wyjścia dla swojej filozofii; przezwyciężył z czasem jego pesymizm, natomiast zachował do końca jego irracjonalizm i woluntaryzm.
Ø Schopenhauer
Filozofia Fryderyka Nietzschego powstała na fundamentach pesymistycznej myśli Schopenhauera. W 1865 roku Nietzsche przeczytał główne dzieło tego filozofa "Świat jako wola i wyobrażenie". W nim to, po raz pierwszy zetknął się z koncepcją woli jako energii przenikającej przyrodę i będącej motorem wszelkich działań człowieka. Być może zdarzenie to dało impuls do stworzenia przez Nietzschego własnego systemu filozoficznego
"I oto pragnę przypomnieć o jedynym nauczycielu i mistrzu chowu, którym chlubić się mogę, o A r t u r z e S c h o p e n h a u e r z e - by później pamiętać o innych." Nietzsche uważa, że jego stosunek do mistrza nie zmienił się od momentu, kiedy pierwszy raz zapoznał się z jego dziełami. Czas, w którym spotkał się z myślą Schopenhauera był dla niego okresem wielkiego kryzysu. Kryzys ten, Nietzsche upatrywał w upadku kultury i moralności chrześcijańskiej, która została siłą narzucona naturalnej moralności antycznej
Fryderyk Nietzsche w młodości był jednym z największych zwolenników i wielbicieli Artura Schopenhauera. W jego systemie upatrywał doskonałą receptę na zakłamane ludzkie życie. Doświadczenie myśli Schopenhauera przy pierwszym z nią kontakcie, było dla niemieckiego filologa czymś w rodzaju iluminacji. Przyjął wszystkie tezy swego mistrza i bez zastrzeżeń się im podporządkował.
Niestety jego natura nie była dostosowana do stałości i niezmienności. Jego pęd ku odkryciu prawdy, nie mógł zostać powstrzymany przez pesymistyczny system Schopenhauera.
Według młodego Nietzschego, system ten niczym nie różnił się od mających powodzenie w ówczesnej epoce, doktryn filozoficznych. Fryderyk Nietzsche w pewnym momencie zdał sobie sprawę, że to, czego szukał i co znajdował w myśli swego nauczyciela, tak naprawdę nigdy tam się nie znajdowało.
Nie da się jednocześnie ukryć, że dzieła Schopenhauera wpłynęły w znaczący sposób na formację intelektualną Nietzschego. Ból i cierpienie, jakiego człowiek doświadcza w świecie zostały wreszcie pokazane we właściwy sposób i Nietzsche mógł upatrywać w utworach swego nauczyciela, krytycznego, ale jakże prawdziwego opisu współczesnej im epoki.
Ø Karol Darwin
Nietzschego ponadto fascynował Darwinizm, Nie przyswoił sobie wprawdzie z darwinizmu wiary, że zachodzi ciągłe doskonalenie się istot żywych dzięki mechanizmom ewolucji, że jest postęp. Dogadzało mu jednak prawo selekcji: gorsze egzemplarze gatunku muszą ginąć, lepsze i szlachetniejsze przeżywają. Chciał, by prawidłowość taka działała należycie w gatunku ludzkim, by jednostki słabsze i gorsze ginęły, a lepsze i silniejsze trwały i tym marnym pomagały w ginięciu. Kultura chrześcijańska natomiast działa odwrotnie: każe nam przechowywać słabeuszy i miernoty, troszczyć się o nich wbrew naturze, wbrew prawom życia. Chrześcijaństwo jest po prostu wrogiem życia. Przyswoił sobie także Nietzsche z darwinizmu wiarę, że człowiek jest zwierzęciem, co oczywiście wiedziano zawsze, ale co w tej filozofii nabierało innego sensu, gdyż znaczyło: człowiek jest zwierzęciem i niczym innym.
Zupełnie zaś bliskich, kongenialnych Nietzschemu myślicieli można by znaleźć tylko w starożytności; Heraklina, jeśli chodzi o teorię przyrody, i sofistów, jeśli o teorię człowieka. Jeśli kto głosił przed nim ideę nadczłowieka, to tylko Kallikles i Trazymach opisani przez Platona. Ale podobne myśli są też u Carlyle’a. Dionizos był dla niego symbolem życia jako najwyższego dobra.
Ø Dionizos i Apollo
Dionizos to bóg winnej latorośli oraz boskiego szału, który wino zsyłało na pijących. W starożytnej Grecji był uosobieniem sprzeczności między upojną radością a śmiertelnym szaleństwem, między szczęściem i grozą życia, dlatego pieśni, które śpiewano ku jego czci, były dwojakie; biesiadne i uroczyste. Z tych pierwszych powstała komedia, z drugich tragedia. Wybitny Fryderyk Nietzsche uznał Dionizosa za jeden z najważniejszych symboli kultury europejskiej. Jego zdaniem żywioł dionizyjski oznacza niczym nieograniczoną twórczą aktywność ( niemal twórczy szał), apolliński zaś- harmonię, racjonalizm i powściągliwość. Prawdziwe dzieło sztuki powstaje, według filozofa z konfliktu między siłami. W jednych epokach dominuje żywioł dionizyjski, w drugich zaś apoliński.
...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]